فیلم | شاهنامه حکیم طوس؛ مهم‌ترین متن پارسی متأثر از قرآن کریم

به گزارش ایکنا، سهیل محمودی، شاعر و پژوهشگر ادب پارسی در دومین برنامه رمضانی «سوره تماشا» گفت:

سخن از شاهنامه حکیم طوس، فردوسی بزرگ است. فردوسی در قرن چهارم شاهنامه را آغاز کرد و در آن بخشی از داستان‌ها، اسطوره‌ها، افسانه‌ها و بخشی از تاریخ ایران کهن را عرضه کرد. معمولاً همه کسانی که سطح و ظاهر را می‌نگرند معتقدند این اثر مربوط به تاریخ پیش از اسلام است، اما نکته‌ای بسیار مهم وجود دارد که باید بدان توجه کرد؛ شاهنامه در میان آثار کهن ادب پارسی به جرئت می‌توان گفت بیش از هر متنی از قرآن کریم سود جسته و بهره برده است اما این تأثیر در زیرساخت‌ها، بن مایه‌هاست که معمولاً در ظاهر دیده نمی‌شود، اما اهل باطن آن را درمی‌یابند.

 

مرحوم استاد بدیع‌الزمان فروزان‌فر، محقق بزرگ صد سال اخیر کتابی دارد با عنوان «سخن و سخنوران»‌ دارد، این کتاب بین سال‌های ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۲ نوشته شده، استاد فروزان‌فر در این کتاب در مورد فردوسی سخن خاصی دارد و می‌گوید: «اسلوب و روش نظمی شاهنامه از اسلوب قرآن گرفته شده و هر چه در آنجا از حیث بلاغت منظور و طرف بحث بلغاست اینجا تقلید و نظیر آن ایجاد می‌شود. فردوسی از اخبار و احادیث اسلامی مطلع بوده و جای جای ترجمه آن‌ها در شاهنامه دیده می‌شود.»

وقتی استاد فروزان‌فر در این زمینه چنین سخنی می‌گوید باید بدانیم این سخن فصل‌الخطاب است.

ارتباط فردوسی با فرهنگ اسلامی، احادیث، روایات و بیش و پیش از آن‌ها با قرآن مجید برقرار است. برای نمونه می‌توان اشاره کرد که ستایش خرد در قرآن مجید چگونه است و خداوند می‌فرماید: إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَآیَاتٍ لِأُولِی الْأَلْبَابِ... و در جایی دیگر می‌فرماید: لِقَوْمٍ‌ يَعْقِلُونَ‌ و این تعابیر در قرآن کریم بسیار زیاد است مانند: لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ، لَعَلَّهُم يَتَفَكَّرون و... شاهنامه هم در زیرساخت‌هایش به ستایش خرد پرداخته است و در دیباچه شاهنامه آمده است: